Theatrum Mulierum
Celem wystawy Theatrum Mulierum jest nie tylko prezentacja odtworzonych kobiecych ubiorów, ale również próba podjęcia refleksji nad sposobami przedstawiania kobiety w XVI i XVII w. Bezpośrednią inspiracją, która wyznaczyła tytuł, zakres i charakter wystawy było wydane w 1586 r. dzieło Gynaeceum sive theatrum mulierum Josta Ammana, zawierające 122 drzeworyty przedstawiające europejską modę kobiecą. Albumy z ubiorami, zwane trachtenbuchami, uzyskały w szesnastym wieku znaczną popularność, poprzedzone powstałymi jeszcze w pierwszej połowie stulecia studiami Abrechta Dürera, Hansa Holbeina czy Ursa Grafa. Do najsłynniejszych trachtenbuchów należały Habitus praecipuorum populorum tam virorum quam foeminarum singulari arte depicti, wyd. w Norymberdze w 1577, Habits de diverses nations de l’Europe, Asie, Afrique et Amérique, wyd. w Anvers w 1581, Degli habiti antichi e moderni di diverse parti del Mondo Cezarego Vecellio wyd. w Wenecji w 1590 r. W następnym stuleciu również nie brakowało popytu na tego typu wydawnictwa, by wymienić choćby serię „Aula Veneris–Theatrum Mulierum” z miedziorytami Václava Hollara , czy też zbiór z gdańskimi kobiecymi ubiorami mieszczańskimi Omnium statuum foeminei sexus ornatus, et usitati habitus Gedanenses…, (1601 r.).
Wystawa ukazuje obok ubiorów zamożnych szlachcianek z Francji, Anglii, Włoch i Polski odzienie mieszczek i służących, obok szat kobiet z Polski ubiory niemieckich elegantek. Pobożnej mniszce towarzyszy czarownica w zwykłym ubiorze chłopskim, której profesję zdradzają tylko drobne akcesoria. Ubiory kobiet kształtowały się pod wpływem lokalnych gustów i obyczajów, czerpiąc jednocześnie, w miarę potrzeb i upodobań, z bogatego i zróżnicowanego zasobu mód zagranicznych.
Trachtenbuchy ukazują przenikanie się mody, przy jednoczesnym przywiązaniu do miejscowych ubiorów, osadzonych głęboko w kulturze i obyczajowości lokalnej. Są również cennym przykładem zainteresowania człowieka światem i zamieszkującymi go ludźmi, których poznawał także po przez ubiory. W wydawnictwach tych znaczna rola przypadła kobietom, których odzienie i charaktery starannie opisywano. W powstałym w ten sposób „teatrze” każda kobieta odgrywała określoną rolę zdeterminowaną jej pochodzeniem, wiekiem, pozycją i profesją. Był to przejaw funkcjonowania utrwalonego modelu społeczeństwa, w którym każdy miał przypisane miejsce, i w którego trwaniu upatrywano gwarancji bezpieczeństwa.
