Sądecki Sztetl
„Sądecki Sztetl” jest autorskim programem historycznym dr. Łukasza Połomskiego w latach 2014–2021 realizowanym w ramach Fundacji Nomina Rosae. Program ten ma na celu przybliżenie sądeczanom oraz wszystkim zainteresowanym kultury, religii i historii Żydów oraz przedstawienie materialnego i duchowego wkładu ludności żydowskiej w rozwój Nowego Sącza. Sądecki sztetl to także historia i tradycje innych mniejszości narodowych zamieszkujących od wieków Ziemię Sądecką: Łemków, Romów i ludności wyznań protestanckich.
W ramach projektu realizowaliśmy konferencje, warsztaty i spotkania, skierowane zarówno do młodzieży, jak i dorosłych. Poprzez edukację historyczną i wydarzenia związane z kulturą i religią żydowską, ich uczestnicy mogli razem z nami odkrywać bogactwo wieloetnicznej Sądecczyzny.
Naszymi partnerami w tworzeniu programu byli: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Nowym Sączu, Stowarzyszenie Profesjonalnego Samorządu, Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu i inni.
W 2022 roku powstało Stowarzyszenie Sądecki Sztetl, które kontynuuje pracę na polu edukacji i upamiętnień.
Nasze Działania
Przy okazji działań Sądeckiego Sztetla powstały produkcje filmowe, za pomocą których chcieliśmy popularyzować nie tylko wiedzę na temat historii i kultury lokalnej społeczności żydowskiej, ale również prezentować szerszemu gronu działania i projekty tej inicjatywy.
„Śladami Ahaswerusa” (2015 – 2016, reż. Barbara Szewczyk) to film dokumentujący przebieg projektu „Sądecki Sztetl – Młodzi Ambasadorzy Tolerancji” realizowanego przez Fundację Nomina Rosae w 2015 i 2016 roku (…)
Film „Sądecki Sztetl” (2014, reż Barbara Szewczyk) jest opowieścią o przedwojennym żydowskim Nowym Sączu. Przewodnikiem po tym tajemniczym mieście, które tragicznie zniknęło przez okrucieństwa II wojny światowej jest Łukasz Połomski – sądecki historyk, specjalista w temacie nowosądeckiej żydowskiej społeczności (…)
Poniżej również materiały filmowe na temat działań Sądeckiego Sztetla:
„Nie znam śmierci swojej” – uroczystości rocznicowe zorganizowane w Nowym Sączu w 75. rocznicę likwidacji nowosądeckiego getta przez Fundację Nomina Rosae w ramach programu Sądecki Sztetl. Materiał zrealizowany przez RTK w Nowym Sączu
„75 lat temu zginął przedwojenny Nowy Sącz” to materiał zrealizowany przez RTK w Nowym Sączu podczas obchodów 75, rocznicy likwidacji getta w Nowym Sączu. Mówi Łukasz Połomski, dyrektor Sądeckiego Sztetlu
Poniżej przedstawiamy pozycje wydawnicze, które opublikowane zostały przez Fundację w związku z działaniami realizowanymi w ramach programu Sądecki Sztetl
„Skrwawiony puch”
Markus Lustig
Książka „Skrwawiony puch” Markusa Lustiga, którą wydaliśmy po polsku w 2016 roku (po raz pierwszy wydana po hebrajsku w 2012 roku w Izraelu) to niezwykła historia życia jednego z ostatnich ocalałych z zagłady Żydów z Nowego Sącza opowiedziana po wielu latach przez niego samego.
„Pamiętając dla przyszłości”
praca zbiorowa
„Pamiętając dla Przyszłości. Historia Żydów na Sądecczyźnie; konteksty – nawiązania – refleksje” to książka wydana (w 2016 roku) w ramach projektu „Sądecki Sztetl – Młodzi Ambasadorzy Tolerancji” prowadzonego przez Fundację w latach 2015 i 2016.
(szczegóły dotyczace projektu w zakładce Edukacja/Młodzi Ambasadorzy Tolerancji)
„Sądecki Sztetl – Młodzi Ambasadorzy Tolerancji” to projekt realizowany przez Fundację w 2015 i 2016 roku w ramach programu „Obywatele dla Demokracji” działającego w oparciu o Fundusze EOG (tzw. „granty norweskie”) W jego ramach ponad 20-osobowa grupa młodych ludzi z Sądecczyzny przeszła kurs przygotowujący ich do roli Ambasadorów Tolerancji Sądeckiego Sztetlu, propagujących w swoim środowisku wiedzę o wielokulturowej historii regionu oraz idee tolerancji i walki z nienawiścią.
Więcej szczegółów na temat projektu w zakładce Edukacja/Młodzi Ambasadorzy Tolerancji. Poniżej niewielka galeria zdjęć i materiałów informacyjnych projektu:
W 2014 roku w ramach „Sądeckiego Sztetlu” zaprosiliśmy na 5 „Spotkań z żydowskimi świętami”, podczas których wspólnie poznawaliśmy tradycje związane z rocznym cyklem świąt żydowskich poprzez wykłady, warsztaty, spektakle, działania artystyczne i dyskusje. Starając się również otwierać na dialog wspólnie z zaproszonymi nowosądeckimi duchownymi różnych denominacji chrześcijańskich, którzy dyskutowali o znaczeniu tradycji żydowskiej dla chrześcijan.
W 2015 roku w ramach „Sądeckiego Sztetlu” zaprosiliśmy na 3 spotkania z cyklu „Tętno Życia”, podczas których zagłebiliśmy się w tradycje i zwyczaje, które w żydowskiej kulturze związane są z cyklem życia każdego człowieka od narodzin przez ślub po pogrzeb. Spotkania ubogacane były nie tylko prelekcjami, ale również wydarzeniami artystycznymi – spektaklami czy pokazami filmów. Spotykaliśmy się w MCK SOKÓŁ, w Bożnicy Bajs Nusn oraz w Domu Historii.
